Theo quy luật phát triển thông thường, một thị trấn được nâng cấp thành thị xã, sau đó thị xã có thể phát triển thành thành phố trực thuộc tỉnh. Tuy nhiên cũng có thị xã bị hạ cấp xuống thành một thị trấn huyện lỵ, nhất là mỗi khi có sự sáp nhập các tỉnh. Đó là các trường hợp của thị xã An Lộc (tỉnh lỵ tỉnh Bình Long cũ), thị xã Phúc Yên (tỉnh lỵ tỉnh Phúc Yên cũ),...

Một số thị xã bị hạ cấp thành thị trấn một thời gian rồi được tái lập, như thị xã An Lộc (tỉnh lỵ tỉnh Bình Long trước kia) lấy tên thị xã Bình Long thuộc tỉnh Bình Phước, thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái), thị xã Bắc Kạn (năm 2015 trở thành thành phố), thị xã Đồ Sơn (để rồi từ năm 2007 trở thành quận Đồ Sơn), thị xã Phúc Yên (năm 2018 trở thành thành phố), thị xã Hà Tiên (năm 2018 trở thành thành phố), thị xã Vị Thanh (năm 2010 trở thành thành phố), thị xã Gia Nghĩa (năm 2019 trở thành thành phố), thị xã Sông Cầu (tỉnh lỵ trước kia của tỉnh Phú Yên), thị xã Long Khánh (năm 2019 trở thành thành phố), thị xã Quảng Yên, thị xã Kiến Tường (tỉnh lỵ trước 1975 của tỉnh Kiến Tường)... nhưng đến nay chúng đều đã được công nhận trở thành thị xã do sự phát triển và vai trò kinh tế của chúng. Khi hạ cấp, khu vực nội thị trở thành thị trấn, còn các xã ngoại thị nhập vào huyện sở tại. Cũng có những thị xã trở thành thị trấn cho tới nay như: Đô Lương (tỉnh Nghệ An, là thị xã đến 17 tháng 7 năm 1950), Tiên Yên (tỉnh Quảng Ninh, trở thành thị trấn ngày 17 tháng 8 năm 1957), Ninh Giang (tỉnh Hải Dương, là thị xã từ 4 tháng 1 năm 1955 đến 30 tháng 8 năm 1959), Cát Bà (thành phố Hải Phòng, là thị xã đến ngày 22 tháng 7 năm 1957), Vĩnh An (tỉnh Đồng Nai, là thị xã từ 23 tháng 12 năm 1985 đến 29 tháng 8 năm 1994), Khiêm Cường (tỉnh Long An, chuyển thành thị trấn Hậu Nghĩa từ 1976).

Trường hợp hy hữu nhất là thị xã Phan Rang: được chia thành 2 thị trấn là Phan Rang và Tháp Chàm (năm 1977), mỗi thị trấn là huyện lỵ của một huyện (Ninh Hải và An Sơn), sau đó được tái lập với tên ghép mới là thị xã Phan Rang - Tháp Chàm vào năm 1981 (nay là thành phố Phan Rang - Tháp Chàm).

Kiến An, trước kia là một trong hai thị xã nằm trong một thành phố trực thuộc trung ương (1962 - 1980), sau bị hạ cấp thành thị trấn rồi được tái lập (1988 - 1994) và bây giờ lại là một quận của Hải Phòng. Sau đó, tới lượt Đồ Sơn là thị xã duy nhất nằm trong một thành phố trực thuộc trung ương (Hải Phòng), cho đến ngày 12 tháng 9 năm 2007 thì trở thành một quận của Hải Phòng.

Sơn Tây là một thị xã trực thuộc trung ương (Hà Nội) giai đoạn 1978 đến 1991, rồi lại tách về tỉnh Hà Tây. Tháng 8 năm 2007, thị xã này được nâng cấp thành thành phố và trong năm 2008, khi tỉnh Hà Tây sáp nhập vào thành phố Hà Nội, Sơn Tây lại đề nghị được chuyển trở lại thành thị xã và đã được Chính phủ ra Nghị quyết chuyển thành thị xã.[2] Hà Đông, trước kia là thị xã trực thuộc tỉnh Hà Tây, sau đó nâng cấp lên thành phố trực thuộc tỉnh Hà Tây, sau khi toàn bộ tỉnh Hà Tây sáp nhập vào thành phố Hà Nội, Hà Đông từ cấp thành phố đã chuyển thành cấp quận.

Có 2 thị xã trùng tên với tỉnh là Phú Thọ và Quảng Trị. Có 7 thị xã hiện nay trùng tên với các tỉnh cũ trong quá khứ từng được thành lập và quản lý bởi các chính thể khác nhau. Các thị xã này đều đóng vai trò là tỉnh lỵ của các tỉnh cũ, đó là: Nghĩa Lộ, Sơn Tây, Quảng Yên, Phước Long, Bình Long, Kiến Tường và Gò Công.

Thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương là thị xã có dân số đông nhất cả nước với 374.986 người, đông hơn rất nhiều so với thị xã có dân số ít nhất là Mường Lay (12.125 người) và thành phố có dân số ít nhất là Lai Châu (42.973 người).

Về diện tích, thị xã lớn nhất là Ninh Hòa (1.195,7 km2) và thị xã nhỏ nhất là Cửa Lò (27,81 km2).

Về mật độ dân số thì cao nhất là thị xã Từ Sơn (3.053 ng/km2), kế đến là thị xã Cửa Lò (2.598 ng/km2) so với thị xã có mật độ dân số thấp nhất là Ayun Pa (122 ng/km2) và Mường Lay (131 ng/km2).